Özgüven ve Özdeğer: Aynı Şey Değil!

Günümüzde psikolojik farkındalık arttıkça bazı kavramlar da daha sık konuşulur hale geldi. Ancak bu durum zaman zaman kavramların birbiriyle karıştırılmasına da neden olabiliyor. Özellikle özgüven ve özdeğer kavramları çoğu kişi tarafından eş anlamlı gibi kullanılsa da aslında oldukça farklı psikolojik yapılardır.

Özgüven Nedir?

Özgüven, bireyin belirli bir konuda başarabileceğine olan inancıdır. Yani kişinin kendi beceri, bilgi, yetenek ve donanımına duyduğu güvendir. Örneğin; sunum yaparken rahat hissetmek, yeni bir işe başlama cesareti göstermek ya da sınava hazırlanırken “yapabilirim” demek özgüven göstergeleridir.

Özgüven çoğunlukla dış performansa dayalıdır ve kişinin farklı alanlardaki deneyimleriyle gelişir. Bir konuda yeterli bilgiye sahip olmak ya da daha önce olumlu sonuçlar almak özgüveni destekler. Ancak özgüven dalgalanabilir. Kişi bazı alanlarda yüksek özgüvene sahipken başka alanlarda kendine güven duymayabilir.

Özdeğer Nedir?

Özdeğer (ya da özsaygı), kişinin koşulsuz olarak kendini değerli ve yeterli hissetmesidir. Yani kişi başarılı olduğunda da, hata yaptığında da, güçlü yanlarının yanında eksik yönleriyle de kendini kabul edebiliyorsa; bu sağlam bir özdeğerin göstergesidir.

Özdeğer, dış başarıdan bağımsızdır. Sadece iyi yaptığınız şeylerden dolayı değil, insan olduğunuz için değerli olduğunuzu hissetmenizdir. Özdeğeri güçlü bireyler, hata yaptıklarında kendilerini yerin dibine sokmaz, başkalarının onayına bağımlı kalmaz ve içsel bir dengeye sahiptir.

İkisi Neden Karıştırılıyor?

Çünkü birçok kişi özgüvenli göründüğünde bunun sağlıklı bir özdeğere işaret ettiğini varsayar oysa bazı insanlar bazı alanlarda yüksek performans gösterebilir, çok başarılı olabilir ama içten içe “değerli değilim” duygusuyla yaşar. Yani özgüveni yüksek, özdeğeri düşük olabilir.

Tam tersi de mümkündür. Bazı bireyler kendini çok değerli ve yeterli hissedebilir ancak bazı alanlarda özgüvenleri düşük olabilir, örneğin; kendini sevmesine rağmen bir işe başlamak konusunda çekingen davranabilir.

Neden Her İkisi de Önemlidir?

Sağlıklı bir psikolojik yapı, hem özgüveni hem özdeğeri kapsar. Özgüven, kişinin potansiyelini hayata geçirmesini sağlar. Özdeğer ise kişi hata yaptığında da yıkılmamasını, kendine olan sevgi ve şefkatini koruyabilmesini sağlar.

Eğer yalnızca özgüvene odaklanılırsa, kişi başarıyla kendini tanımlar ve başarısızlık anında içsel çöküş yaşar. Eğer yalnızca özdeğere odaklanılır ama eyleme geçme cesareti gelişmezse, kişi kendi potansiyelini gerçekleştirmekte zorlanabilir. Her iki yapının birlikte gelişmesi, psikolojik dayanıklılığı güçlendirir.

Kendinize Sorabileceğiniz Bazı Sorular:

• Hangi alanlarda kendime güveniyorum? Hangi alanlarda çekingenlik hissediyorum?
• Hata yaptığımda kendime nasıl davranıyorum?
• Sadece başarılı olduğumda mı kendimi değerli hissediyorum?
• Değerli olduğumu hissetmem için başkalarının takdirine mi ihtiyaç duyuyorum?

Kendinizi daha iyi tanımak, hem özgüveninizi hem özdeğerinizi sağlıklı bir şekilde geliştirmek istiyorsanız, psikolojik destek bu süreci kolaylaştırabilir. Daha doyurucu bir içsel yolculuk için bizimle iletişime geçebilirsiniz.Uzm. Klinik Psikolog Ömer Halıcı